صادر شدن سند معارض اکثرا در یک سری از شرایط به دلیل عدم توجه و اشتباهات رایج میان ماموران اداره ثبت رخ می دهد. در چنین شرایطی با توجه و در نظر گرفتن نیازها و وجود ضرورت، راه حل باطل گردیدن اسناد مالکیت در نظر گرفته می شود. در شرایطی ابطال سند مالکیت می تواند هم با صدورحکم دادگاه و همینطور خارج از تصمیم و حکم دادگاه نسبت به شرایط انجام شود.

ملکی که دارای سندی معارض می باشد یک نمونه از نمونه های مشابهی است که این امکان برای آن فراهم است که بدون‌صدور‌رای‌دادگاه ابطال‌گردد. در شرایطی که مالک موخر الصدور تا پایان زمانی که برای آن مشخص گردیده دعوایی مطرح نکند، شخصی که مالک سند مقدم‌الصدور است با ارائه‌دادن گواهی عدم طرح دعوا می تواند نسبت به ابطال سند مالکیت موخر الصدور اقدامات لازم را انجام دهد و بعد از طی‌شدن مراحل قانونی روند انجام‌شده پرونده را به دفتر اسناد رسمی  اطلاع دهد. این امر یکی از مورد هایی می باشد که قانون به اداره ثبت اسناد و املاک این اجازه را می دهد که بدون صادر شدن حکم قضایی، سند مالکیت باطل شود.

انواع تعارض در سند مالکیت

تعارض دو سند در اصل ملک:

این نوع از تعارض زمانی رخ می دهد که در رابطه با ملکی تماما و یا نسبت به بخشی از آن ملک موجود دو سند مالکیت با دو تاریخ متفاوت که یکی زودتر(مقدم الصدور) و دیگری بعد از آن (موخرالصدور) از دیگری است صادر‌شده‌باشد.

تعارض دو سند در حدود یک ملک:

در این مورد مفهوم و معنی تعارض در حدود ملک، تعارض در مختصات آن ملک می باشد.

تکلیف مالک سند مقدم در برابر مالک سند معارض

شخصی که مالک سند مقدم می باشد دارای یک سری حق و حقوق لازم و مشخص نسبت به مالک دوم یا موخر می باشد. در شرایطی که مالک سند مقدم الصدور تصمیم بر انجام معامله ای برای ملک خود که دارای سند معارض است داشته‌باشد باید از تمام قوانینی حقوقی که در این راستا تدوین‌شده باید تبعیت نماید. شخصی که مالکیت سند اصلی یا مقدم الصدور را دارد می تواند قبل از آنکه دادگاه رای نهایی را اعلام نماید برای فروش و معامله ملک معارض دار خود اقدام نماید.

در این موارد، دفاتر اسناد رسمی موظف هستند که در سند انتقالی قید نمایند که ملک دارای تعارض در سند است. به این ترتیب تا زمان حکم دادگاه، سند مالکیت جدیدی به نام مالک جدید صادر نخواهد شد. اگر مالک سند موخر الصدور پس از دو ماه از تاریخ ابلاغ طرح دعوا به دادگاه مراجعه ننماید، مالک سند مقدم می تواند با مراجعه به دادگاه، گواهی عدم طرح دعوا را دریافت کند و برای ادامه روند معامله به اداره ثبت ارائه دهد. در این مرحله و پس از ارسال گواهی عدم طرح دعوا، اداره ثبت اسناد وظیفه دارد، سند مالکیت موخر الصدور را ابطال نماید.

چنانچه مالک ملکی که تعارض در سند دارد، پیش از صدور حکم دادگاه، معامله ای در خصوص ملک انجام دهد؛ و سپس دادگاه رای به ابطال سند مالکیت معارض صادر نماید، محکوم به پرداخت جزای نقدی معادل یک برابر بهای معامله خواهد شد.