ما در این مقاله از وب سایت آزاده‌قورچیان به بررسی امکان وقف سرقفلی پرداخته‌ایم برای اطلاع بیشتر در این زمینه با ما همراه باشید. اصطلاح فقه، یعنی حبس مایملک و جلوگیری از انتقال آن به دیگری، چه از راه فروش و چه از راه بخشش و در مقابل منافع و سود حاصل از آن را در راه خداوند قرار‌دادن است.
مفهوم وقف در قانون مدنی:
ماده 55 قانون مدنی در این باره بیان می دارد. « وقف عبارت است اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.» مقصود از حبس عین جدا‌ساختن ملک (فک ملک ) از دارائی مالک و مصمون‌داشتن آن از نقل و انتقال است. «وقف‌نگهداشتن اصل ملک و جاری ساختن منفعت است.»
جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. آزاده قورچیان وکیل پایه یک دادگستری
فرق یبن حبس و وقف چیست؟
وقف موجب زوال مالکیت واقف می شود. به طوری که دیگر عین موقوفه در مالکیت واقف نبوده و ارث برده‌نمی‌شود. ولی در حبس، عین به ملکیت حابس باقی می ماند و همچنین ارث برده‌می‌شود و تمام تصرفاتی که منافات با استیفاء غرضی که برای آن حبس شده است، نداشته‌باشد، برای حابس جایز می باشد. بلی، اگر حبس همیشگی و دائم باشد به مانند وقف، موجب زوال مالکیت می شود.
با توجه به واژه ی «عین» به کار رفته در ماده ی 55 قانون مدنی، وقف دین و منفعت نیز باطل می باشد. البته واژه عین منحصر به اشیاء مادی نبوده بلکه اشیاء غیر مادی و اعتباری را هم در بر می گیرد. به همین علت، وقف خط تلفن هم صحیح و جایز می باشد (نظریه قضات دادگاه های حقوقی دو تهران، مورخه 15/2/67)
همچنین قانون گذار در ماده 44 آیین نامه اجرایی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه چنین بیان می دارد: «سهام اوراق بهاداری که از محل ثمن موقوفات خریداری‌شده، در حکم عین موقوفه است و قابل انتقال نیست مگر در موارد تبدیل.
تبصره– ادارات حج و اوقاف و امور خیریه، صورت مشخصات اوراق و سهام موضوع این ماده و همچنین سایر سهام و اوراق موقوفه را در دفتر مخصوص، ثبت و نگهداری خواهند کرد.»
در خصوص ماده فوق الذکر، استفتائی از آیت الله صانعی صورت پذیرفت که جواب آن بدین شرح می باشد: « هر چیزی که ارزش و مالیت داشته و در تملک شخص یا اشخاصی باشد، می توانند آن را وقف ر نمایند، همان طور که می توانند خرید و فروش نمایند و وقف بعد از قبض هم لازم بوده و در این جهت فرقی میان سهام و غیر آن وجود ندارد»
آیا می توان سرقفلی را وقف نمود؟
بلی. گرچه در آرای برخی شعب بدوی و تجدیدنظر، وقف سرقفلی را صحیح و جایز ندانسته اند. اما در برخی آرای دیوان عالی کشور، وقف سرقفلی صحیح و جایز دانسته شده‌است.
توضیح: وقف، با توجه به این نکته که ماهیت حقوقی وقف «حبس عین و تسبیل منفعت» است، باعث خروج مال از مالکیت واقف می شود و با تحقق وقفیت، منافع عین موقوفه در حدود اراده واقف، به ترتیب مقرر در وقفنامه می بایست صرف جهات و اموری گردد که مورد نظرشخص واقف‌بوده در واقع، آنچه موجب وقف تسبیل‌شده، منافع و عواید موقوفه می باشد که در جهات و امور مورد نظر وقف کننده صرف می شود.
در نتیجه سرقفلی، چه به عنوان مبلغ و وجهی که مالک ملک هنگام اجاره‌دادن ملک تجاری خود از مستأجر دریافت می نماید. چه به عنوان حقی که در دوران فعالیت تجارتی و کسبی مستأجر در عین مستأجره به واسطه ی تلاش ،کوشش و فعالیتهای تجاری مستأجر ایجاد می گردد، ماهیتا از منافع عین، قابل انفکاک نمی باشد. در واقع،به نوعی حق مالی می باشد که به تبع مالکیت بر منافع ایجاد می شود . به همین اعتبار نیز در قوانین ناظر بر روابط استیجاری، در حدود مقرر در این قوانین ، این حق برای مالک منافع به رسمیت شناخته شده‌است و وجود استقلالی و مستقل از منافع نداشته‌است. اگرچه خود نیز واجد ارزش اقتصادی می باشد و مالکیت آن (به عنوان حق مالی) محل شک و تردید نیست.
چنانچه عین موقوفه، ملک تجاری معد اجاره‌است وجهی که امکان دارد تحت عنوان سرقفلی در ابتدای اجاره از مستأجر دریافت گردد . در حقیقت، بخشی از عواید موقوفه به حساب‌آمده و انفکاک آن از عین و منفعت بلادلیل و فاقد مبنای حقوقی می باشد. (بخشی از رأی شماره 807 و 808 مورخه 2/11/1382 شعبه 6 هیات تشخیص دیوان عالی کشور)
جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. آزاده قورچیان وکیل پایه یک دادگستری
