معامله معارض از جرایم مندرج در قانون مجازات اسلامی است که بر اساس آن شخص مال خود‌را پس‌از‌اینکه فروخته‌شد، به شخص دیگری نیز منتقل می‌نماید. در واقع شخص پس از اینکه مال را به دیگری منتقل می‌کند، دیگر مالک آن نیست. حال شخص می‌کوشد تا مال را پس‌از انتقال به دیگری برای بار دوم و یا سوم و حتی چند باره به اشخاص مختلفی منتقل نماید.
معامله معارض چیست؟
برای توضیح معامله معارض لازم است به این نکته اشاره‌داشته‌باشیم که اگر شخصی مالی را که یک بار آن را معامله‌کرده و به دیگری منتقل نموده‌است را بار دیگر به شخص دیگری منتقل نماید در واقع مرتکب این اقدام غیرقانونی شده‌است. در واقع این اقدام زمانی غیرقانونی شناخته‌می‌شود که امکان جمع حقوق بین این دو معامله وجود نداشت‌باشد.
دقت داشته‌باشید که این نوع از معاملات ممکن است در خصوص اموال منقول و غیرمنقول اتفاق بیفتد و در آن شخص مالک پس از اینکه معامله‌ای را به طور کامل انجام داد سعی می‌کند تا همان مال را به شخص دیگری نیز منتقل نماید. در واقع اقدام شخص پس از معامله در حکم فروش مال غیر می‌باشد که جرم انگاری شده است.
نکته‌ای که باید در اینجا مورد بررسی قرار بگیرد این است که معاملاتی که معارض شناخته‌می‌شوند باطل هستند. پس نمی‌توان برای آنها هیچگونه سندیتی در نظر گرفت. علت این است که در چنین شرایطی شخص می‌کوشد تا مال دیگری را برای بار دوم یا چندم به اشخاص بفروشد. لذا شخص مالک پس از اینکه ملک خود را به دیگری منتقل کرد دیگر مالک آن محسوب نخواهد شد.
مجازات معامله معارض چیست؟
معامله معارض و مجازات معامله معارض را می‌توان جزو قوانین و مقررات مصوب در زمینه دعاوی کیفری به شمار آورد. لذا در نظر داشته باشید که نمی‌توان این نوع از معاملات را در دعوای حقوقی دسته‌بندی کرد بلکه از نظر قوانین و مقررات مصوب در کشور این دعاوی جزو حقوق کیفری به شمار رفته و جرم انگاری شده‌اند.
در چنین شرایطی ممکن است خریداران مال منقول یا غیرمنقول دچار خساراتی شوند که در دادگاه علاوه بر رای به جبران خسارت می‌بایست مجازات‌هایی نیز علیه فرد مرتکب تعیین گردد. در چنین شرایطی فردی که مال را به چند نفر فروخته است به سه ماه تا ۱۰ سال حبس محکوم خواهد شد.
معامله معارض ماده ۱۱۷ قانون ثبت چیست؟
بر اساس معامله معارض ماده ۱۱۷ قانون ثبت هر شخصی به موجب سند عادی یا رسمی که در اختیار دارد نسبت به عین یا منفعت مال منقول یا غیر منقول حقی را به شخص یا اشخاص دیگری منتقل کرده است و پس از آن نسبت به همان عین مال یا منفعت ناشی از آن به موجب سند رسمی معامله یا تعهد معارض با حق مزبور نماید به حبس از سه ماه تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد.
دقت داشته باشید که اگر مالی که به نفر بعدی فروخته می‌شود ارزش بیشتری داشته باشد مجازات‌هایی که بر اساس قانون برای آن تعیین می‌گردد نیز سنگین‌تر خواهد بود. یکی دیگر از عواملی که بر روی مجازات‌های در نظر گرفته شده برای این امر تاثیر خواهد داشت تعداد افرادی است که شخص مالک اولیه نسبت به فروش ملک به آنها اقدام کرده است.
جرم معامله معارض چیست؟
برای اینکه جرم معامله معارض را بهتر درک کنیم لازم است ماده ۱۱۷ قانون ثبت اسناد و املاک را بررسی نماییم. در این ماده قانونی علاوه بر اینکه تعریف دقیقی از این نوع معاملات ارائه‌شده بیان گردیده است که فرد در چنین شرایطی به سه ماه تا ۱۰ سال حبس محکوم خواهد گردید.
بر اساس این تعریف می‌توانیم بگوییم که اگر شخصی مال منقول خود مانند خودرو یا اموال غیرمنقول مانند زمین یا آپارتمان را برای یک بار به دیگری منتقل نماید و علی رغم این معامله تلاش کند تا مال را برای بار چندم نیز به افراد دیگری نیز به فروش برساند مرتکب جرم شده است. هرچه تعداد افرادی که مال با آنها فروخته شده بیشتر باشد مجازات‌ها نیز سنگین‌تر خواهد بود.
دقت داشته باشید که فرد می‌تواند در چنین معاملاتی از اسناد عادی و رسمی استفاده کرده باشد. دقت کنید که در چنین شرایطی لازم نیست که فرد مجرم حتماً عین مال را به دیگری منتقل‌کرده‌باشد بلکه اگر او برای منتقل‌کردن منفعت مال نیز اقدامات غیرقانونی انجام داده‌باشد مرتکب جرم‌شده و باید متحمل مجازات گردد.
نحوه شکایت و اقدام برای ابطال معامله معارض
دقت داشته باشید که فرد شاکی از معامله معارض که به طور معمول خریدار اول یا یکی از خریداران ملک برای مراتب بعدی می‌باشد. در واقع اگر شاکی قصد شکایت از این بابت را دارد می‌بایست مراحل قانونی مختلفی را پشت سر بگذارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها به صورت خلاصه اشاره خواهیم کرد:
نام نویسی در سامانه ثنا:
به هر حال برای انجام فرایندهای حقوقی به مانند ثبت شکایت لازم است تا ابتدا فرد در سامانه ثنا نام نویسی کند. دقت داشته باشید که ثبت نام در این سامانه از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیکی قوه قضاییه امکان‌پذیر خواهد بود. از سوی دیگر شما می‌توانید با مراجعه به وب سایت حقوقی عدل ایران نامنویسی را به صورت کاملاً آنلاین انجام دهید.
ثبت شکایت در سامانه:
فرد در ابتدا لازم است تا شکایت مربوطه را به طور کامل در فرم‌های آماده‌شده تهیه نموده و سپس آن را به دفاتر خدمات الکترونیکی قوه قضاییه تحویل دهد تا در سامانه به ثبت برسد. پیچ و خم‌های بسیار زیادی در این مسیر وجود دارد بنابراین به شمار توصیه می‌کنیم که حتماً از وکلای خبره و متخصص‌ترین خصوص کمک بگیرید.
بررسی در دادسرا:
در دعاوی کیفری به مانند معامله معارض در ابتدا لازم است پرونده به دادسرا ارسال شود تا بررسی‌های مقدماتی در آن انجام شود که آیا فرد شاکی مدارک و مستندات کافی برای وقوع جرم در اختیار دارد یا خیر. اگر شواهد کافی برای وقوع جرم وجود داشته باشد پرونده برای بررسی به دادگاه ارسال خواهد شد.
بررسی پرونده در دادگاه:
نکته مهمی که در اینجا باید مورد بررسی قرار گیرد، این است که قاضی پرونده این وظیفه را بر عهده دارد تا دفاعیات کتبی و شفاهی هر دو طرف را در جلسات دادگاه مورد بررسی قرار‌داده و رای عادلانه‌ای را در این خصوص صادر نماید.
عناصر تشکیل دهنده جرم معامله معارض
در صورتی معامله معارض با سند عادی یا رسمی به اثبات می‌رسد که سه رکن اصلی در آن وجود داشته باشد. دقت داشته باشید که حقوقدانان عناصر مختلف تشکیل دهنده این جرم را به طور دقیق تشریح می‌نمایند. اولین عنصری که می‌بایست با آن اشاره داشته باشیم عنصر قانونی معامله می‌باشد که در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت.
ماده ۱۱۷ قانون ثبت اسناد و املاک در واقع به عنصر قانونی این جرم‌پرداخته و نحوه تحقق آن را بیان کرده‌است. همچنین عناصر مادی جرم شامل آن دسته از اقداماتی می‌شود که توسط شخص مالک اولیه صورت‌گرفته تا ملک در اختیار چند نفر قرار بگیرد. در اینجا لازم است که فرد مجرم ابتدا ملک خود را به یکی از اشخاص با سند عادی و رسمی منتقل کرده باشد.
اقدام فرد برای اولین بار کاملا قانونی‌بوده ولی اگر او برای بار دوم یا چندم اقدام به این عمل نماید مرتکب جرم شده‌ست. مجدداً لازم است به این موضوع اشاره داشته باشیم که معامله دوم حتماً باید با سند رسمی صورت بپذیرد. در غیر این صورت نمی‌توانیم اقدام صورت‌گرفته را نوعی از معاملات معارض بدانیم.
همچنین عنصر معنوی معاملات صورت‌گرفته نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. عنصر معنوی یا همان عنصر روانی در واقع به سوء نیت افراد از انجام فعل مورد نظر اشاره دارد. بازی باید این مسئله را مورد نظر قرار دهد که آیا فرد با انجام این اعمال سوء نیت و قصدی در پیش داشته یا اینکه اقدام او از روی ناآگاهی بوده است.
تکلیف معامله معارض چیست؟
فرد دارای سند معارض می‌تواند با پیگیری‌های قانونی و طرح شکایت از حقوق قانونی خود دفاع‌کرده و معامله صورت‌گرفته را ابطال‌نماید. لذا در چنین شرایطی اگر شخصی از معامله صورت‌گرفته متضرر‌شده می‌بایست با طرح شکایت از طریق دادسرا و دادگاه به منافع قانونی خود دست پیدا‌کرده و معامله را باطل نماید.
در واقع او موظف است با ارائه مدارک و شواهد کافی این مسئله را به اثبات برساند که اقدام صورت‌گرفته از سوی مالک جرم محسوب می‌شود. اما در صورتی که قاضی پرونده به این مسئله پی ببرد که عقد صورت‌گرفته معارض است در این خصوص حکم نهایی را صادر خواهد کرد.
پس از اینکه حکم از سوی دادگاه صادر شد فرد متضرر می‌تواند با در دست داشتن حکم دادگاه کیفری به دادگاه حقوقی مراجعه نماید. در چنین شرایطی است که دادگاه حقوقی موظف است ابطال معامله را اعلام کرده و سند را نیز باطل اعلام نماید. در چنین شرایطی اداره ثبت اسناد سند معارضی که در این خصوص وجود دارد را باطل خواهد کرد.
کلام آخر
از همراهی شما مخاطبین عزیز با وب سایت آزاده قورچیان تشکر و قدردانی را داریم و امیدواریم که در مطالب بعدی نیز ما را همراهی نمایید. در این مطلب اطلاعات کاملی را در خصوص معامله معارض به شما ارائه دادیم تا بتوانید با آثار حقوقی مربوط به آن به طور کامل آشنایی پیدا کنید. به هر حال اگر سوالی در خصوص مطالب ذکر‌شده دارید ممنون می‌شویم آن را با ما اشتراک بگذارید . همچنین جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. آزاده قورچیان وکیل پایه یک دادگستری
