ما در این مقاله به بررسی ابطال وقف نامه پرداخته ایم برای آگاهی بیشتر در این زمینه با ما همراه باشید. از نظر حقوقی هرگاه صحبت از ابطال و یا به عبارت صحیح تر اعلام بطلان عقد یا قراردادی به میان می‌آید بایستی با مراجعه به ماده 190 قانون مدنی به بررسی شرایط صحت عقد پرداخت که آیا شرایط اساسی صحت عقد در هنگام تشکیل عقد رعایت شده است یا نه، در نتیجه ماده 190 قانون مدنی نقش بسیار مهم و پر رنگی درتشخیص صحت و یا بطلان اعمال حقوقی (اعم از عقد و ایقاع ) بازی می نماید همچنین در خصوص هر قراردادی شرایط منحصر به فردی در این زمینه وجود دارد که بدون رعایت آن شرایط عقد صحیح نخواهد بود.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید. آزاده قورچیان وکیل پایه یک دادگستری
تعریف ابطال وقف نامه
در خصوص ابطال وقف نامه هم قاعدتآ با دو مورد مواجه می شویم اولآ آن که عدم رعایت شرایط اساسی صحت معاملات مذکور در ماده 190 قانون مدنی موجب بطلان قرارداد شده و یا این که عدم رعایت شرایط خاص تشکیل عقد وقف ،موجب بطلان این عمل حقوقی که واقع شده است، می گردد.
مورد دوم چنانچه معلوم گردد در زمان تشکیل عقد وقف موقوفه علیهم زنده و موجود نبوده باشند هم می توان بطلان وقت نامه را در دادگاه صالح درخواست نمود. عنایت داشته باشید که در زمان تشکیل عقد مورد مصرف مال موقوفه بایستی معلوم باشد و در وقف خاص نیز چنانچه موضوع مصرف مال موقوفه مجهول بماند این مورد هم از موارد ابطال وقف می باشد.
ماهیت کلی وقف و سند وقف نامه:
همان طور که بیان شد وقف از جمله عقودی می باشد که شرایط و مقررات آن برای تشکیل و انعقاد عقد وقف، به طور خاص در قانون بیان شده است و به همین علت به صرف ایجاب و قبول تشکیل نمی گردد بلکه می بایست مال موضوع وقف، به قبض و اقباض سازمان اوقاف و متولی آن داده شود.
از جمله شرایط دیگری که برای این امر لازم است، ابقای مال موقوفه با مصرف و انتفاع آن است و همچنین این که مالک یا واقف بایستی، مالک عین موقوفه نیز باشد و اگر مال موقوفه را به عنوانی غیر از مالکیت در تصرف خویش داشته باشد، وقف محقق نمی گردد.
هر عقد و قراردادی می‌تواند به صورت لفظی و شفاهی میان طرفین عقد منعقد شود.
در کنار آن طرفین ملزم به انجام شروطی که توافق کرده اند هم می شوند.
با این وجود، طرفین می‌توانند برای تشکیل عقود و قراداد ، آن را به نحو مکتوب تنظیم نموده تا از آن سند به عنوان دلیلی محکمه پسند و قاطع در صورت اختلاف در محاکم قضائی استفاده نمایند.
برای تشکیل عقد وقف نیز می توان سندی تحت عنوان وقف نامه تنظیم نمود که حاکی از وجود عقد وقف بین مالک و موقوفه بودن ملک وموقوف علیهم و همچنین قانونی بودن تصرفات متولی وقف در ملک موقوفه می‌باشد.
روند دعوی ابطال وقف نامه:
دعوی ابطال وقف نامه متضمن این امر و آثار است که در صورت تایید دادگاه، کلیه آثار وقف زایل می گردد و به همین علت می‌تواند از جانب اشخاصی که در این امر ذی نفع بوده است و یا ورثه که مدعی مالکیت و یا حقی در ملک موقوفه برای خویش می باشد که وقفیت ملک مانع استیفای آن می‌شود، می‌توانند تقاضای ابطال وقف نامه را به موجب ادله ایی که ارائه می دهند،بخواهند.
دعوی ابطال وقف نامه یک دعوی غیر مالی محسوب می شود و مطابق قانون قابل تجدیدنظر و فرجام خواهی می‌باشد.
موارد ابطال وقف نامه:
- از بین‌رفتن مالی که موضوع وقف. چنانچه مالی که موضوع وقف است خراب شود یا خوف آن باشد که منجر به خرابی می شود به صورتی که انتفاع از آن امکان پذیر نباشد می توان مال مورد وقف را فروخت مشروط به آن که عمران آن متعذر باشد و یا کسی برای عمران آن حاضر نشود.
- اگر واقف (وقف کننده) منافع موقوفه را اختصاص به پرداخت نفقه افراد واجب النفقه خود قرار دهد، وقف باطل می باشد.
- وقف‌کردن بر مقاصد غیرمشروع نیز باعث بلان وقف است.
- وقف‌کردن بر معدوم باطل است مگراین که به تبع موجود باشد.
- وقف‌کردن مال از سوی اشخاص ورشکسته غیر نافذ است به این معنا که اگر طلبکاران وقف را تنفیذ کنند این وقف صحیح است اما اگر رد نمایند وقف باطل است.
- وقف‌کردن مال از سوی اشخاص سفیه یا صغیر ممیز اصولا باطل می باشد و مگر در موارد خاص، که قابل تنفیذ از سوی ولی یا قیم اوست.
- در صورتی که مال موقوفه از اموال مصرف شدنی باشد، که قابل وقف کردن نیست وقف این گونه اموال باطل است.
- از آنجا که وقف حبسی دائمی می باشد،درج شرط خیار با مقتضای ذات وقف که تسبیل منفعت و فک مالکیت می باشد تعارض داشته و مبطل عقد می باشد.
- اگر واقف (وقف کننده) بخشی از منافع مال موقوفه را صرف خویش نماید، عقد نسبت به همان بخش باطل می باشد.
- مجهول‌ماندن مصرف در وقف خاص (محصور) نیز از موجبات ابطال وقف پیش بینی شده‌است.
- وقف از جمله عقود عینی است که به این معناست که علاوه بر ایجاب و قبول به قبض نیز محتاج است. تا زمانی که به قبض‌نرسیده در واقع عقدی منعقد نشده‌است. پس چنانچه ایجاب و قبول واقع شو اما به تصرف موقوف علیهم داده‌نشود، اثری بر این وقف مترتب نیست.
مدارک لازم برای طرح دعوای ابطال وقف نامه:
1-کپی مصدق وقف نامه
2-به همراه داشتن اصل کارت ملی برای احراز هویت و کارت عابر بانک برای پرداخت هزینه دادرسی الزامی می باشد.
در صورت عدم وجود مدارک اختیاری فوق الذکر میتوانید یکی از موارد زیر را ارائه نمایید.
- شهادت شهود و اظهارات مطلعین
- انجام تحقیقات محلی
- اتیان سوگند(قسم‌خوردن)
- درخواست استعلامات لازم
- شماره پرونده های استنادی
- درخواست جلب نظر کارشناسی رسمی دادگستری
- معاینه محل مورد نظر
- سایر دلایل و مستندات مربوطه
دادگاه صالح جهت ابطال وقف نامه:
رسیدگی به دادخواست ابطال وقف نامه به این علت که از دعاوی مربوط به اموال غیر منقول موقوفه می باشد و ناشی می گردد. در نتیجه رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع مال غیر منقول است.
چنانچه که مال موقوفه از نوع منقول بوده‌باشد دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت‌خوانده مرجع صالح رسیدگی قضایی به این پرونده ها می باشد.
